Om pesten te voorkomen is het heel belangrijk dat er een gevoel van veiligheid is binnen de groep. In elke groep bestaan drie basisbehoeften: ten eerste zich veilig voelen in de groep, ten tweede het uitoefenen van invloed in de groep en ten derde het persoonlijk contact nemen in de groep. Hoe kom je nu tot dat veilige groepsgevoel? Als een groep zich vormt, dan kunnen we daarin drie fasen zien:
1) Men probeert zich thuis te voelen in de klas. De klasgenootjes verkennen elkaar.
2) Men begint elkaar te kennen en weet wat men van de andere klasgenoten kan verwachten.
3) Ten slotte komen de waarden en normen in je groep tot stand.
Als leerkracht heb je invloed op elke fase.
Een school moet dus op klasniveau manieren zoeken om preventief op te treden. Voorkomen is beter dan genezen. Wanneer er toch gepest wordt, is het belangrijk dat er maatregelen getroffen worden om een einde te stellen aan het pestgedrag. Net zoals op niveau van de leerlingen, kunnen er door de school ook op klasniveau acties ondernomen worden om pesten tussen leerlingen aan te pakken. Om pestgedrag te voorkomen, kan de school ervoor opteren om acties te ondernemen die ervoor zorgen dat pestgedrag weinig kans maakt.
Mogelijke preventieve acties:
Werken aan een positief klasklimaat
Dit helpt probleemsituaties te voorkomen. Als leerlingen zich goed in hun vel voelen, zich veilig en verbonden voelen met elkaar en in hun omgeving, stijgt het welbevinden en zijn er minder problemen. Je kan open met elkaar praten over hoe je je voelt, wat de problemen of irritaties zijn. Deze zaken zorgen ervoor dat als er al een begin is van pesten dat het vlug gestopt kan worden door het vertrouwen in elkaar. Er ontstaat zo een contact waar openlijk kan gepraat worden over gevoelens, strubbelingen en problemen.
Het oplossen van het begin van zo’n ruzie kan bvb. door:
- het organiseren van groepsmomenten (start en einde van het schooljaar), meerdaagse uitstappen (bosklassen, eindejaarsreis, enz.), een fietspooling bij aanvang van het schooljaar of tijdens sport- en spelcompetities tijdens de speeltijd, een schoolfeest,…
- te zorgen voor leuke en aangename klaslokalen: verzorgde en goed toegeruste leslokale met voldoende licht, lucht en ruimte; aangename stoelen en banken; groen in de klas; …
- het organiseren van groepsmomenten (start en einde van het schooljaar), meerdaagse uitstappen (bosklassen, eindejaarsreis, enz.), een fietspooling bij aanvang van het schooljaar of tijdens sport- en spelcompetities tijdens de speeltijd, een schoolfeest,…
- te zorgen voor leuke en aangename klaslokalen: verzorgde en goed toegeruste leslokale met voldoende licht, lucht en ruimte; aangename stoelen en banken; groen in de klas; …
Sociale vaardigheden ontwikkelen
Sociale vaardigheden bewijzen hun nut op verschillende gebieden. Ze kunnen zorgen voor het voorkomen en oplossen van ruzies of pestgedrag. Deze sociale vaardigheden worden bij voorkeur tijdens de lessen ingeoefend. Aparte lesuren zouden minder goed zijn.
Investeren in het sensibiliseren en informeren van leerlingen
Leerlingen ervaren en merken pesterijen vaak veel sneller op dan de volwassenen in hun omgeving. Op klasniveau kan je kinderen bijvoorbeeld sensibiliseren door:
- in de klas een gesprek te voeren over wat pesten inhoudt, wat het met iemand doet, waarom leerlingen eraan meedoen, enz. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren naar aanleiding van het bekijken van een video, het lezen van een tekst/boek of aan de hand van affiches
- het maken van klasafspraken. De leerlingen spreken klassikaal een vijftal regels af die het respectvol met elkaar omgaan helpen garanderen. Ook kan bekeken worden op welke manier met regelovertredingen kan worden omgegaan
- het organiseren van een kringgesprek, waarin wordt nagedacht over de beste manier om een petprobleem bespreekbaar te maken en tot een goed einde te brengen
- het organiseren van een rollenspel met een klassikale nabespreking.
Snoezelruimte/snoezelklas:
Dit is een lokaal dat speciaal wordt ingericht om problemen op te lossen. De leerkracht of de zorgleerkracht neemt dan de leerling(en) in kwestie mee naar de klas om te praten over het probleem en om het op te lossen. De klas is heel gezellig ingericht en vaak is er een rustgevende muziekje op de achtergrond. Zo voelen de kinderen zich veilig en durven ze meer lossen.
Pestbus:
Dit is een bus waar kinderen anoniem een briefje in kunnen stoppen. Daarop kunnen ze hun hart luchten en eventueel om hulp vragen. Want voor sommige leerlingen is het moeilijk om direct hulp te vragen aan een leerkracht.
